To, że wpis oscarowy, który pojawia się tu co roku zamieszczam dopiero teraz, świadczy tylko o jednym – to wydarzenie przestało już ekscytować. Pamiętam zarwane noce i oglądanie o brzasku kiedy jeszcze emitowano galę rozdania Oscarów w telewizji publicznej. Oczywistym jest, że jako miłośniczka kina następnego dnia przyswajam sobie listę zwycięzców, ale z roku na rok nagrody te interesują i co gorsza ekscytują mnie coraz mniej. Może dlatego, że z biegiem lat sama gala zrobiła się jakaś taka nadęta, jeszcze mocniej polityczna cokolwiek to znaczy, nudna i bez polotu, a wybory Akademii czasem są wyjątkowo niezrozumiałe i kuriozalne.
Zacznijmy od najważniejszej wiadomości wieczoru. Najlepszym filmem 2022 roku został Wszystko wszędzie naraz. Film okazał się być największym zwycięzcą 95. gali, bowiem zgarnął aż siedem statuetek kompletnie deklasując rywali. Nagrody trafiły w ręce twórców w najważniejszych kategoriach, a więc: Najlepszy film, Najlepsza aktorka pierwszoplanowa, Najlepszy aktor drugoplanowy, Najlepsza aktorka drugoplanowa, Najlepszy reżyser, Najlepszy scenariusz oryginalny oraz Najlepszy montaż. Porozmawiajmy o tym chwilę.
Kung fu, kino azjatyckie i multiwersum
Może nie dziwi mnie jakoś bardzo fakt, że film został okrzyknięty najlepszym filmem zeszłego roku, ale biorąc pod uwagę stawkę i ilość przyznanych nagród czuję osobisty zawód. To jakby zmówiono się, że w tym roku brane pod uwagę są tylko dwa filmy i zdecydowano podzielić wszystkie nagrody tylko pomiędzy nimi. Żadnej statuetki choćby dla Elvisa, który wymiatał jeśli mowa o scenografii, dźwięku i montażu, czy Duchów Inisherin, który w moim odczuciu jest chyba największym przegranym tegorocznej gali.
Hollywood chciało pokazać tym werdyktem, że otwiera się na kino nowej generacji – a więc szybkie, tik-tokowe kombo i miszmasz gatunków – bo przecież takim właśnie filmem jest Wszystko wszędzie naraz. Fast food w kolorowej burgerowni okraszonej świecącymi neonami. Pragnę zaznaczyć, że oceniłam ten film dobrze i całkiem nieźle się na nim bawiłam na poziomie wieczornej rozrywki, ale nie podejrzewałabym, że ten absurdalny momentami humor, marvelowski klimat znajdzie poklask wśród członków Akademii na tyle duży, by zgarnąć nagrodę za najlepszy film roku. Obok widniały takie tytuły jak Duchy Inisherin (mój osobisty faworyt), Fabelmanowie, Tár czy W trójkącie. Tego pierwszego bardzo mi szkoda bo to film oparty na świetnej historii, dialogach zapadających w pamięć z bardzo wyrazistymi postaciami. O ironio z filmu Wszystko wszędzie naraz praktycznie nic nie pamiętam i ten seans musiałabym powtórzyć, choć przecież oglądałam go tak niedawno.
Do pewnego momentu zaletą filmu jest nietypowy montaż, mnóstwo akcji, duże wizualne widowisko – natomiast od drugiej połowy coś siada i zawodzi warstwa fabularna. Konflikt na linii matka-córka, postępowość vs. tradycja po jakimś czasie zaczynają nużyć i przytłaczać swoją przekombinowaną formą. Coś co z początku wydawało się zaletą filmu, odbiera mu lekkość na rzecz topornych dialogów i nadętego zakończenia.
Jest to pierwszy film sci-fi w historii ze statuetką za najlepszy film. To znaczy, że nie udało się to nikomu wcześniej – ani Stanleyowi Kubrickowi ani Franklinowi J. Schaffnerowi ani Georgowi Lucasowi.
Planeta małp, Gwiezdne wojny, Mechaniczna pomarańcza czy 2001: Odyseja kosmiczna to filmy-legendy cenione po dziś dzień. Czy nawet po kilku latach będziemy wracać także do Wszystko wszędzie naraz? Już teraz powątpiewam. Znacznie mocniej oddziaływał na mnie poprzedni film duetu okrzykniętego the Daniels – mianowicie Człowek-scyzoryk sprzed ładnych paru lat. Ten był kompletnie pominięty przez członków Akademii choć równie osobliwy i dziwaczny. Do dziś pamiętam bohaterów, ale też bardzo spójną i wciągającą historię. Chyba nadszedł nowy czas dla młodych twórców proponujących nietuzinkowe kino, coś co byłoby jeszcze kilka lat temu nie do pomyślenia, teraz staje się rzeczywistością.
Sukces pociągnął kolejne sznurki i tak najlepszymi aktorami zostały aż trzy osoby grające w WWN – Michelle Yeoh, Jamie Lee Curtis oraz Ke Huy Quan (ci ostatni za role drugoplanowe). Nie mogę przywołać konkretnych wspomnień związanych z ich kreacjami, za to doskonale pamiętam trio z Duchów Inisherin – Brendana Gleesona, Barry’ego Keoghana oraz Kerry Condon czy nawet charyzmatyczną i bojową Hong Chau w Wielorybie. I jak dla mnie to brak jakiejkolwiek nagrody dla irlandzkiego filmu uwiera najbardziej. Gdzie się podziały werdykty, które nagradzają role aktorskie, które faktycznie na to zasługują? Wielką przegraną na rzecz Yeoh została Cate Blanchett, która posiada już dwa Oscary w swojej kolekcji, ale jej kreacja w Tár niosła o wiele większy bagaż emocji i miała więcej kolorytu. Być może Michelle Yeoh została doceniona ze względu na mnogość wcieleń, które musiała odegrać na potrzeby filmu Wszystko wszędzie naraz. Tak czy inaczej ponownie uważam, że konkurencja była mocniejsza.
Netflix wkracza na salony
Drugim zwycięzcą tegorocznego rozdania Oscarów (cztery statuetki) został film Na Zachodzie bez zmian. Niemiecka produkcja spod skrzydeł Netflixa. Mamy tu więc powolne otwieranie się Akademii na filmy z platform streamingowych oraz kino europejskie, które nie widnieje już jedynie w kategorii najlepszy film zagraniczny. W zeszłym roku najlepszym filmem został Coda, remake stworzony dla platformy streamingowej Apple TV+. Film wojenny porównywany już teraz do 1917 zgarnął nagrody w kategoriach Najlepsza muzyka oryginalna, Najlepsza scenografia, Najlepsze zdjęcia oraz Najlepszy film zagraniczny. Tym samym oznaczało to przegraną Jerzego Skolimowskiego, którego doceniono nominacją za film IO, a który dla wielu był faworytem.
Filmy wojenne na Oscarach zawsze znajdują uznanie i tak było od lat – towarzyszy im mocna, poruszająca historia oraz rozmach niespotykany w innych gatunkach. Warto wspomnieć, że niemiecki Na Zachodzie bez zmian jest oparty na powieści o tym samym tytule oraz jest remakiem amerykańskiego filmu z 1930 roku, który zdobył Oscara w kategorii Najlepszy film oraz Najlepszy reżyser na gali w 1931 roku. Seans mam dopiero przed sobą i zaplanowałam go sobie na najbliższy wieczór. Od czasu do czasu można zobaczyć na Netflixie coś wartościowego i to mnie cieszy.
Król jest jeden
Pomówmy jeszcze o królu Oscarów 2023 czyli najlepszym aktorze. Został nim bez większych zaskoczeń Brendan Fraser. Aktor, który grywał w naprawdę głupkowatych, ale na swój sposób uroczych filmach typu George prosto z drzewa i przygodówce mojego dzieciństwa – serii Mumia. Doprawdy jego wielki powrót jest czymś na miarę mitycznego hollywoodzkiego snu. Głośno zaczęto mówić o jego występie w Wielorybie Darrena Aronofsky’ego już latem zeszłego roku. Po tym jak na festiwalu w Wenecji został nagrodzony długimi owacjami na stojąco, nie krył wzruszenia i…nagle po wielu latach zaczęto dostrzegać jego talent. Ukryty pod masywną charakteryzacją dał niesamowity popis aktorski. Film bardzo kameralny, powstały na kanwie sztuki teatralnej, z bardzo minimalistycznym planem i równie minimalistyczną obsadą, pozwolił aktorowi stworzyć najlepszą kreację aktorską w karierze i po prostu wybrzmieć. Panie Brendanie, w oczach miałam łzy, a więc to się Panu udało bezdyskusyjnie. Nie kryję swojego zadowolenia ze statuetki właśnie dla tego aktora. Nigdy nie jest za późno na sukces, a ten przykład doskonale to potwierdza. Brendan Fraser nominowany był w takim zacnym gronie jak Bill Nighy, Collin Farrell, Paul Mescal oraz Austin Butler.
Guillermo del Toro staje się pierwszym reżyserem w historii ze statuetką za najlepszy film i najlepszą animację.
Disneyowi (z którym ostatnio jestem na bakier, ale to już osobny temat) utarł nosa zdolny Meksykanin. Nie żeby to było coś tak totalnie zaskakującego, wszak del Toro jest lubiany przez Akademię czego dowodem jest choćby Oscar za najlepszy film dla Kształtu wody. Z tym, że stanął w szranki z mocnym zawodnikiem To nie wypanda, który wywołał niemałe zamieszanie także ze względu na poruszaną tematykę menstruacji, co w bajkach Disneya/Pixara i nie tylko nie jest szczególnie popularne. Umówmy się, że Oscar dla najlepszej animacji trafia najczęściej do twórców ze stajni Disneya. Warto zaznaczyć, że film Del Toro opatrzony jest czerwonym logo z literką N.
Guillermo del Toro nad swoim Pinokiem pracował około 15 lat, zatrudnił najlepszych meksykańskich artystów, którzy stworzyli ręcznie postaci i całe bogate plany, a sam film został stworzony techniką animacji poklatkowej. Reżyser przedstawił nam też znaną historię zupełnie na nowo. Czy wiedzieliście, że Gepetto stworzył drewnianego chłopca będąc w alkoholowym cugu, a sam Pinokio przeszedł obóz przetrwania pod okiem samego Mussoliniego? Ja też nie wiedziałam. Pinokio Del Toro otwiera się na historię nie tyle samego głównego bohatera, co Gepetto i pokazuje relację ojca i syna z zupełnie innej perspektywy. Ukazuje także to, czym jest poczucie straty i jak trudnym i złożonym procesem jest żałoba. Wszystko to w czasie narastającej fali włoskiego faszyzmu w słonecznej Italii, gdzie pod nośnymi hasłami kryje się czyste zło. Mimo, że „Pinokiów” mieliśmy ostatnio naprawdę sporo, w tym ten totalnie nieudany z Tomem Hanksem z 2022 roku, Del Toro pokazał jaki potencjał tkwi w tej historii i że można zrobić coś na nowo, nie niszcząc jednocześnie przesłania czy czyniąc zeń kolorową wydmuszkę.
W temacie nominacji w tej kategorii napomknę jeszcze tylko, że nominowany był także kolejny film od Netflixa tym razem dość przeciętna animacja Morska bestia. Gdybym nie zajrzała do listy, w życiu nie podejrzewałabym że ten film mógłby być brany pod uwagę w rywalizacji o Oscara, a jednak. Ale to jest tak bardzo woke, że mała dziewczynka jest sprytniejsza i mądrzejsza od białego, dorosłego mężczyzny, który jest totalnym fajtłapą bo musi. Był to słabiutki rok dla animacji w ogóle, ale to potwierdza tylko, że nawet przeciętne filmy mogą mieć krzykliwy dopisek na plakacie. Wiadomo, że nic nie przyciąga wzroku tak jak nominacja do Oscara, a Netflix w tym roku pod tym kątem nie ma sobie równych (patrz również dokument Zaklinacz słoni).
Trochę sobie ponarzekałam, ale chyba od tego też są Oscary, żeby nie zgadzać się i zachęcić do dyskusji o tym jakie filmy zasłużyły na statuetkę, jakie zostały pominięte (Wiking Roberta Eggersa bez nominacji w kategoriach technicznych). Poniżej jak zawsze pełna lista zwycięzców i nominowanych wraz ze zdjęciami.
Najlepszy film
Wszystko wszędzie naraz
Avatar: Istota wody
Elvis
Top Gun: Maverick
Na zachodzie bez zmian
Tár
Women Talking
Duchy Inisherin
Fabelmanowie
W trójkącie
Najlepszy aktor pierwszoplanowy
Brendan Fraser jako Charlie (Wieloryb)
Paul Mescal (Aftersun)
Austin Butler (Elvis)
Colin Farrell (Duchy Inisherin)
Bill Nighy (Living)
Najlepsza aktorka pierwszoplanowa
Michelle Yeoh jako Evelyn Wang (Wszystko wszędzie naraz)
Ana de Armas (Blondynka)
Cate Blanchett (Tár)
Michelle Williams (Fabelmanowie)
Andrea Riseborough (To Leslie)
Najlepszy aktor drugoplanowy
Ke Huy Quan jako Waymond Wang (Wszystko wszędzie naraz)
Brendan Gleeson (Duchy Inisherin)
Barry Keoghan (Duchy Inisherin)
Judd Hirsch (Fabelmanowie)
Brian Tyree Henry (Most)
Najlepsza aktorka drugoplanowa
Jamie Lee Curtis jako Deirdre Beaubeirdra (Wszystko wszędzie naraz)
Angela Bassett (Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu)
Hong Chau (Wieloryb)
Kerry Condon (Duchy Inisherin)
Stephanie Hsu (Wszystko wszędzie naraz)
Najlepszy reżyser
Dan Kwan i Daniel Scheinert (Wszystko wszędzie naraz)
Martin McDonagh (Duchy Inisherin)
Todd Field (Tár)
Steven Spielberg (Fabelmanowie)
Ruben Östlund (W trójkącie)
Najlepszy scenariusz oryginalny
Dan Kwan, Daniel Scheinert za Wszystko wszędzie naraz
Todd Field (Tár)
Tony Kushner, Steven Spielberg (Fabelmanowie)
Ruben Östlund (W trójkącie)
Martin McDonagh (Duchy Inisherin)
Najlepszy scenariusz adaptowany
Sarah Polley za Women Talking (scenariusz na podstawie powieści pod tym samym tytułem autorstwa Miriam Toews )
Rian Johnson (Glass Onion: Film z serii „Na noże”)
Edward Berger, Lesley Paterson, Ian Stokell (Na zachodzie bez zmian)
Kazuo Ishiguro (Living)
Eric Warren Singer, Peter Craig, Ehren Kruger, Justin Marks, Christopher McQuarrie (Top Gun: Maverick)
Najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny
Guneet Monga, Kartiki Gonsalves za Zaklinacze słoni
Beth Levison, Anne Alvergue (Efekt Marthy Mitchell)
Jay Rosenblatt (Jak minął rok?)
Evgenia Arbugaeva, Maxim Arbugaev (Haulout)
Joshua Seftel, Conall Jones (Stranger at the Gate)
Najlepsza charakteryzacja i fryzury
Adrien Morot, Judy Chin, Annemarie Bradley (Wieloryb)
Naomi Donne, Mike Marino, Mike Fontaine (Batman)
Mark Coulier, Jason Baird, Aldo Signoretti (Elvis)
Camille Friend, Joel Harlow (Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu)
Heike Merker, Linda Eisenhamerová (Na Zachodzie bez zmian)
Najlepsza muzyka oryginalna
Volker Bertelmann za Na Zachodzie bez zmian
Justin Hurwitz (Babilon)
John Williams (Fabelmanowie)
Carter Burwell (Duchy Inisherin)
Son Lux (Wszystko wszędzie naraz)
Najlepsza piosenka
Naatu Naatu, wyk. Rahul Sipligunj, Kaala Bhairavaead (RRR)
Lift Me Up, wyk. Rihanna (Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu)
Hold My Hand, wyk. Lady Gaga (Top Gun: Maverick)
Applause, wyk. Sofia Carson (Tell It Like a Woman)
This Is A Life, wyk. Son Lux, Mitski, David Byrne (Wszystko wszędzie naraz)
Najlepsza scenografia
Ernestine Hipper, Christian M. Goldbeck za Na Zachodzie bez zmian
Ben Procter, Vanessa Cole, Dylan Cole (Avatar: Istota wody)
Karen Murphy, Catherine Martin, Beverley Dunn (Elvis)
Florencia Martin, Anthony Carlino (Babilon)
Rick Carter, Karen O’Hara (Fabelmanowie)
Najlepsze efekty specjalne
Joe Letteri, Richard Baneham, Eric Saindon, Daniel Barrett za Avatar: Istota wody
Dan Lemmon, Russell Earl, Anders Langlands, Dominic Tuohy (Batman)
Frank Petzold, Viktor Müller, Markus Frank, Kamil Jaffar (Na Zachodzie bez zmian)
Geoffrey Baumann, Craig Hammack, R. Christopher White, Daniel Sudick (Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu)
Ryan Tudhope, Seth Hill, Bryan Litson, Scott R. Fisher (Top Gun: Maverick)
Najlepsze kostiumy
Ruth E. Carter za Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu
Mary Zophres (Babilon)
Jenny Beavan (Paryż pani Harris)
Catherine Martin (Elvis)
Shirley Kurata (Wszystko wszędzie naraz)
Najlepsze zdjęcia
James Friend za Na Zachodzie bez zmian
Darius Khondji (Bardo, fałszywa kronika garści prawd)
Roger Deakins (Imperium światła)
Mandy Walker (Elvis)
Florian Hoffmeister (Tár)
Najlepszy długometrażowy film animowany
Guillermo del Toro, Gary Ungar, Mark Gustafson, Alexander Bulkley za Guillermo del Toro: Pinokio
Mark Swift, Joel Crawford (Kot w butach: Ostatnie życzenie)
Chris Williams, Jed Schlanger (Morska bestia)
Dean Fleischer-Camp, Andrew Goldman, Elisabeth Holm, Caroline Kaplan, Paul Mezey (Marcel Muszelka w różowych bucikach)
Lindsey Collins, Domee Shi (To nie wypanda)
Najlepszy dźwięk
Mark Weingarten, Mark Taylor, Al Nelson, James Mather, Chris Burdon za Top Gun: Maverick
Julian Howarth, Gwendolyn Yates Whittle, Gary Summers, Michael Hedges, Dick Bernstein, Christopher Boyes (Avatar: Istota wody)
Wayne Pashley, David Lee, Michael Keller, Andy Nelson (Elvis)
Stuart Wilson, Douglas Murray, Andy Nelson, Will Files (Batman)
Stefan Korte, Markus Stemler, Lars Ginzel, Viktor Prášil, Frank Kruse (Na Zachodzie bez zmian)
Najlepszy film międzynarodowy (nieanglojęzyczny)
Edward Berger za Na Zachodzie bez zmian
Santiago Mitre (Argentyna, 1985)
Colm Bairéad (Cicha dziewczyna)
Lukas Dhont (Blisko)
Jerzy Skolimowski (IO)
Najlepszy krótkometrażowy film aktorski
Ross White, Tom Berkeley za Irlandzkie pożegnanie
Cyrus Neshvad (Czerwona walizka)
Eirik Tveiten, Gaute Lid Larssen (Nocna jazda)
Anders Walter, Rebecca Pruzan (Ivalu)
Alfonso Cuarón, Alice Rohrwacher (Uczniaki)
Najlepszy krótkometrażowy film animowany
Matthew Freud, Charlie Mackesy za Chłopiec, kret, lis i koń
João Gonzalez, Bruno Caetano (Handlarze lodu)
Pamela Ribon, Sara Gunnarsdóttir (Rok siusiaków)
Amanda Forbis, Wendy Tilby (Latający marynarz)
Lachlan Pendragon (Struś powiedział mi, że świat nie istnieje i chyba mu wierzę)
Najlepszy montaż
Paul Rogers za Wszystko wszędzie naraz
Mikkel E.G. Nielsen (Duchy Inisherin)
Monika Willi (Tár)
Jonathan Redmond, Matt Villa (Elvis)
Eddie Hamilton (Top Gun: Maverick)
Najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny
Shane Boris, Melanie Miller, Daniel Roher, Odessa Rae, Diane Becker za Nawalny
Nan Goldin, Yoni Golijov, Howard Gertler, Laura Poitras, John S. Lyons (Całe to piękno i krew)
Teddy Leifer, Shaunak Sen, Aman Mann (Wszystko, co żyje)
Simon Lereng Wilmont, Monica Hellstrøm (Dom z drzazg)
Shane Boris, Sara Dosa, Ina Fichman (Wulkan miłości)
Oscar honorowy
nagroda humanitarna im. Jean Hersholt dla Michaela J. Foxa
